Het richtgetal – Wat is het?
Het richtgetal is de maximale hoeveelheid flitslicht die de flits kan produceren. Dit wordt standaard gemeten bij een bepaald diafragma en een ISO waarde van 100. Een richtgetal van 32 geeft aan dat de flitser maximaal 32 meter kan overbruggen, maar dit richtgetal verandert bij een grotere diafragma waarde en daarom kun je er niet vanuit gaan dat een flitser altijd deze afstand zal halen.
Bij al berekeningen wordt uitgegaan van een ISO waarde van 100 omdat fabrikanten en testlaboratoria deze waarde gebruiken als uitgangswaarde om te meten.
Het richtgetal gebruiken
Je kunt het richtgetal op meerdere manieren gebruiken, namelijk om de maximale afstand te berekenen of om het minimaal benodigde diafragma te berekenen. Een derde optie is om het benodigde richtgetal uit te rekenen.
1. Maximale afstand
De eerste is om de maximale afstand uit te rekenen die een flitser bij een bepaald diafragma kan overbruggen.
Maximale afstand = richtgetal : diafragma
Stel dat de flitser een richtgetal heeft van 32 en je gebruikt een diafragma van f/8, dan is de maximale afstand 4 meter bij ISO 100. ( Richtgetal 32 : diafragma f/8 = 4 meter )
2. Minimale diafragma
De formule is ook aan te passen. Stel dat je de afstand tot het onderwerp weet en je weet het maximale richtgetal, dan wordt de formule als volgt:
Minimale diafragma = richtgetal : afstand
De afstand tot het onderwerp is 8 meter en het richtgetal is 32, dan wordt het minimale diafragma f/4 bij ISO 100. ( Richtgetal 32 : 8 meter = diafragma f/4 ).
Een derde stap is om het benodigde richtgetal te berekenen.
3. Het richtgetal berekenen
Als je weet welk diafragma je wilt gebruiken en je weet de afstand tussen jou en het onderwerp, dan kun je het benodigde richtgetal uitrekenen. De formule wordt als volgt:
Afstand x diafragma = richtgetal
Stel dat je een onderwerp op 4 meter afstand wilt fotograferen bij een diafragma van f/8. Dan heb je een richtgetal van 32 nodig. (4 meter x diafragma f/8 = richtgetal 32 ).
Elke keer wordt uitgegaan van een ISO waarde van 100. Bij elke verdubbeling van de ISO waarde wordt het richtgetal 1.4 keer hoger omdat de sensor meer terugkaatsend licht kan detecteren.
Welk richtgetal heb ik nodig?
Je kunt nu berekenen welk richtgetal je minimaal nodig hebt om te kunnen flitsen. Dit kun je ook doortrekken naar het soort foto’s wat je maakt. Maak je veel foto’s van dichtbij en wil je daarbij flitsen, dan kun je af met een minder krachtige flits.
Fotografeer je vaak in het donker en wil je minstens 20 meter ver iets nog belichten, dan is het verstandig om een krachtigere flits aan te schaffen.
Conclusie
Het richtgetal is geen absolute waarde maar een waarde die de maximale afstand van een flits in meters aangeeft, bij een bepaalde diafragma en een ISO waarde van 100. Soms zijn er fabrikanten die het richtgetal opgeven bij een ISO waarde van 200. Je moet het richtgetal dan nog delen door 1.4 om het maximale richtgetal bij ISO 100 te achterhalen.
De berekeningen in dit artikel kunnen handig zijn als je bijvoorbeeld extern wilt flitsen of de flits handmatig wil bedienen in plaats van de lichtmeting die de camera verzorgt.
Effectief het richtgetal vergroten
Bij elke berekening is uitgegaan van een ISO waarde van 100. Stel dat je wilt flitsen met een diafragma van f/8 op een afstand van 10 meter, dan heb je een minimaal richtgetal van 80 nodig bij ISO 100. Stel dat je een flits hebt met een maximaal richtgetal van 43, dan kom je ruim 37 te kort om de 80 te halen.
Hier moet dus wat veranderen..
- Bij ISO 100 zal de maximale afstand (43 meter : f/8 ) = 375 meter zijn.
Je haalt dus maximaal 5.3 meter wat 4.7 meter tekort is. Dus gaan we de ISO waarde ophogen en bij elke verdubbeling van de ISO waarde verhoogt het richtgetal zich met een factor 1.4 (de vierkantswortel van 2).
- Bij ISO 200 wordt de maximale afstand ( (43 x 1.4 ) = 60.2 : f/8 ) = 525 meter. Nog 2.5 meter te weinig…
Het richtgetal wordt effectief vergroot met een factor 1.4 bij een verdubbeling van de ISO waarde. Vandaar dat het richtgetal van de flitser bij ISO 200 effectief 60.2 wordt. 60.2 gedeeld door een diafragma van 8 betekent een maximale afstand van 7.525 meter.
- Bij ISO 400 wordt de maximale afstand ( (60.2 x 1.4 ) = 84.28 : f/8 ) = 535 meter. Bingo!
Hier is het richtgetal 60.2, wat in de vorige stap berekent is, weer met 1.4 vermenigvuldigt
waardoor er een richtgetal van 84.28 uitkomt. Dit gedeeld door het diafragma van 8 geeft een afstand van 10.535 meter.
Daarmee haal je de benodigde afstand van 10 meter. In dit geval moet je bij een diafragma van f/8 en een afstand van 10 meter een ISO waarde van 400 hebben terwijl de flits op vol vermogen flitst en die heeft bij deze ISO waarde een richtgetal van 84.28.
Dat zijn flink wat berekeningen. De camera en flitser doen veel van deze berekeningen automatisch. De camera kan met de focus in de lens uitrekenen hoever het onderwerp zich van de camera bevindt en samen met het ingestelde diafragma en ISO waarde wordt het benodigde richtgetal uitgerekend.
Interne flits
Nagenoeg iedere reflex- en compactcamera heeft een ingebouwde flitser. Hoewel dit incidenteel handig kan zijn moet je er niet teveel van verwachten.
Om te kunnen bepalen wat je met de ingebouwde flitser kunt dien je allereerst te weten wat het richtgetal is van de flitser.
Het richtgetal van de ingebouwde flitser van de Nikon D3200 is bijvoorbeeld 17 bij ISO 200. Nou leuk, maar nu weten we nog niks.
Het richtgetal is een metrische eenheid van de lichtopbrengst. In combinatie met het gebruikte diafragma en ISO instelling kan men hiermee bepalen tot welke afstand objecten nog goed belicht kunnen worden. Er zijn fabrikanten die het richtgetal opgeven bij ISO 100 en er zijn er die het richtgetal opgeven bij ISO 200.
Dit is enigszins verwarrend, want je kunt deze flitsers zodoende niet 1 op 1 vergelijken.
Nu is daar weer een sommetje voor. Je deelt het richtgetal door 1,4. Het richtgetal 17 bij ISO 200 is dan 17/1,4 is afgerond 12 bij ISO 100.